Ένας τρελός, τρελός προπονητής

Του έχουν δώσει το παρατσούκλι “El loco”, δηλαδή “ο τρελός”, όχι τυχαία φυσικά. Κερδίζει με διαφορά τον τίτλο του πιο ιδιαίτερου, του πιο ιδιόρρυθμου προπονητή στη σύγχρονη ιστορία του ποδοσφαίρου. Οι μέθοδοί του και η φιλοσοφία του έχουν γίνει άπειρες φορές θέματα συζήτησης, έχουν γραφτεί γι' αυτόν εκατοντάδες άρθρα καθώς και τέσσερα (!) βιβλία, ενώ η καριέρα του θα μπορούσε άνετα να γίνει ταινία. Οι ιστορίες γύρω από το όνομά του σε κάθε προπονητικό του σταθμό είναι αμέτρητες. Μέσα σε όλα βέβαια είναι και ένας εξαιρετικός προπονητής που έχει καταφέρει κάποια σπουδαία πράγματα, κι ας αδυνατεί τα τελευταία χρόνια να επιστρέψει στον αφρό. Η απομάκρυνσή του από τη Λιλ μετά από ένα μόλις εξάμηνο στον πάγκο της γαλλικής ομάδας, ήταν η τέλεια αφορμή για να θυμηθούμε ορισμένα πράγματα από τη μέχρι τώρα πορεία του. Κυρίες και κύριοι, ο Μαρσέλο Μπιέλσα.

Γεννημένος στις 21 Ιουλίου 1955 στο Ροζάριο της Αργεντινής, ο Μαρσέλο Μπιέλσα φαινόταν από μικρός πως είχε την... τρέλα στο αίμα του. Ο παππούς του ήταν αυθεντία στο διοικητικό δίκαιο, ο πατέρας του νομικός και ο αδερφός του δικηγόρος, όμως εκείνος θέλησε να πάει κόντρα στο ρεύμα της οικογένειας και να γίνει ποδοσφαιριστής. Λέγεται μάλιστα πως μια μέρα που έπαιζε ποδόσφαιρο στον δρόμο, έσπρωξε έναν αστυνομικό που τον εμπόδιζε να εκτελέσει ένα κόρνερ και γι' αυτό συνελήφθη! Από αντίδραση, επέλεξε να αγωνιστεί για τη Νιούελς Ολντ Μπόις, το αντίπαλον δέος της Ροζάριο Σεντράλ, της αγαπημένης ομάδας του πατέρα του, ο οποίος δεν πήγε ποτέ να τον δει να αγωνίζεται με τα χρώματα της μισητής συμπολίτισσας.

Γρήγορα όμως ο Μπιέλσα κατάλαβε πως δεν θα έκανε κάποια σημαντική καριέρα ως παίκτης και τα παράτησε σε ηλικία 25 ετών. Ποτέ δεν εγκατέλειψε όμως το ποδόσφαιρο, καθώς είχε αποφασίσει να γίνει προπονητής. Απέκτησε πτυχίο φυσικής αγωγής και ανέλαβε τις υποδομές της Νιούελς, αποφασισμένος να βρει τα μεγαλύτερα ταλέντα της Αργεντινής. Ο μύθος λέει πως πήρε ένα χάρτη της χώρας και τον χώρισε σε εβδομήντα σημεία. Με ένα σαραβαλιασμένο Fiat 147 τα γύρισε όλα ανεξαιρέτως πηγαίνοντας από χωριό σε χωριό και ρωτώντας ποιός είναι ο καλύτερος παίκτης που υπάρχει εκεί! Κάπως έτσι ανακάλυψε τον Γκαμπριέλ Μπατιστούτα αλλά και τον Μαουρίτσιο Ποκετίνο, στου οποίου το σπίτι “μπούκαρε” στις τρεις τα ξημερώματα και τον επέλεξε βλέποντας μόνο τα πόδια του την ώρα που κοιμόταν! Με τους νέους της Νιούελς πήρε το πρωτάθλημα και δύο χρόνια αργότερα, το 1990, του εμπιστεύθηκαν τον πάγκο της πρώτης ομάδας.

    Ο Μπιέλσα στον πάγκο της Νιούελς

Τα διαπιστευτήριά του ως προπονητής τα έδειξε από την πρώτη στιγμή. Το 1991 οδήγησε την ομάδα στην κατάκτηση του πρωταθλήματος Apertura και το 1992 σε αυτήν του Clausura, ενώ την ίδια χρονιά έφτασε με τη Νιούελς ως τον τελικό του Κόπα Λιμπερταδόρες, όπου ηττήθηκε από τη Σάο Πάολο. Σε ηλικία 35 ετών είχε γίνει ο νεότερος τεχνικός που παίρνει το πρωτάθλημα στην Αργεντινή και στη Νιούελς ήταν “βασιλιάς”, όμως ένας... γάμος στον οποίο θέλησαν να παρευρεθούν οι παίκτες του αποτέλεσε την αφορμή για την απομάκρυνσή του από την τεχνική ηγεσία. Ο Μπιέλσα τους άφησε να πάνε με την προϋπόθεση πως θα επέστρεφαν σπίτια τους μέχρι τη μία το βράδυ, εκείνοι δεν υπάκουσαν και ο Αργεντινός τεχνικός ζήτησε από τη διοίκηση να τους επιβάλλει πρόστιμο. Οι διοικούντες δεν το έκαναν και εκείνος παραιτήθηκε. Τόσο απλά.

Στη συνέχεια πέρασε από τους πάγκους άλλων ομάδων της Λατινικής Αμερικής, όπως Άτλας, Αμέρικα και Βελέζ (με την τελευταία πήρε ξανά το πρωτάθλημα Αργεντινής) και το 1998 πήγε να προπονήσει για πρώτη φορά στην Ευρώπη, αναλαμβάνοντας την Εσπανιόλ. Άφησε όμως γρήγορα τον καταλανικό σύλλογο όταν του προσφέρθηκε η δουλειά του εκλέκτορα της εθνικής Αργεντινής, ώστε να αντικαταστήσει τον Ντάνιελ Πασαρέλα. Με το καλημέρα φανέρωσε την... τρέλα του και στην “αλμπισελέστε”. Όπως είχε αναφέρει στο παρελθόν ο Χουάν Σεμπαστιάν Βερόν, ο Μπιέλσα ζήτησε μια φορά από τους πάικτες να γράψουν σε ένα χαρτί αν προτιμούν να παίζουν με τέσσερις ή με τρεις αμυντικούς. Όταν οι περισσότεροι έγραψαν ότι προτιμούν τους τέσσερις, εκείνος γύρισε και τους είπε: “Αυτό δείχνει ξεκάθαρα την προτίμησή σας, αλλά εγώ σας λέω ότι θα παίξουμε με τρεις!”.

Η δική του Αργεντινή πραγματοποίησε εξαιρετική πορεία στα προκριματικά του Μουντιάλ του 2002, έχοντας ηττηθεί μόνο μια φορά εκτός έδρας από τη Βραζιλία και πήγαινε στην Άπω Ανατολή ως ένα από τα μεγάλα φαβορί για την κατάκτηση του τροπαίου. Ήταν μια εκπληκτική ομάδα που είχε στις τάξεις της παίκτες όπως ο Ζανέτι, ο Αγιάλα, ο Μπατιστούτα, ο Κλαούντιο Λόπες, ο Ορτέγκα, ο Αϊμάρ, ο Κρέσπο. Για να προετοιμαστεί κατάλληλα ενόψει Μουντιάλ, ο Μπιέλσα απομονώθηκε σε ένα ράντσο 250 χιλιόμετρα βόρεια του Μπουένος Άιρες και έβλεπε συνεχώς τους αντίπαλους σε βιντεοκασέτες, κρατώντας άπειρες σημειώσεις. Μαζί του πάντα είχε πολλά χαρτιά με σημειώσεις και στυλό διαφόρων χρωμάτων, καταγράφοντας με διαφορετικό χρώμα τα στατιστικά στοιχεία. Στο ταξίδι για την Ιαπωνία, είχε στις αποσκευές του όχι δέκα, όχι εκατό, αλλά δύο χιλιάδες (!) βιντεοκασέτες των αντιπάλων.

Κάποτε, πριν χρόνια, ένας ποδοσφαιριστής του τον είχε ρωτήσει πριν από ένα παιχνίδι γιατί δεν κοιμάται στο ξενοδοχείο μαζί με την υπόλοιπη αποστολή παρά μένει στο γραφείο του, για να πάρει την απάντηση: “Διότι όσο εσύ κοιμάσαι, εγώ είμαι ξάγρυπνος και σκέφτομαι τρόπους για να κερδίσουμε”.

Παρ' όλα αυτά, η Αργεντινή είχε μια απογοητευτική παρουσία σε εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο, μένοντας έξω από τη φάση των ομίλων κιόλας. Δεν ήταν η πρώτη του αποτυχία με την “αλμπισελέστε”, καθώς στο Κόπα Αμέρικα του 1999 αποκλείστηκε από τη Βραζιλία στα προημιτελικά, ενώ το 2001 η ομάδα αποσύρθηκε λόγω τρομοκρατικών απειλών προς τους ποδοσφαιριστές. Παρά το ότι ο κόσμος ζητούσε έντονα την απομάκρυνσή του, ο πεισματάρης και περήφανος Μπιέλσα όχι μόνο δεν παραιτήθηκε, αλλά οδήγησε την εθνική σε μια πολύ σημαντική διάκριση. Τον Ιούλιο του 2004, η Αργεντινή μπορεί να ηττήθηκε στον τελικό του Κόπα Αμέρικα από τη Βραζιλία στα πέναλτι, όμως ένα μήνα αργότερα κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, που ήταν το πρώτο που κατακτά λατινοαμερικάνικη χώρα στο ποδόσφαιρο μετά την Ουρουγουάη το 1928, καθώς και το πρώτο χρυσό μετάλλιο γενικότερα για την Αργεντινή μετά από 52 χρόνια. Τότε μόνο αποχώρησε από την εθνική ομάδα, με το κεφάλι ψηλά.

    Ο Μπιέλσα με την "ανακάλυψή" του, τον σπουδαίο Γκαμπριέλ Μπατιστούτα, σε προπόνηση της εθνικής Αργεντινής

Για τρία χρόνια έμεινε μακριά από τους πάγκους, όμως το 2007 ανέλαβε την εθνική ομάδα της Χιλής, με στόχο να την πάει στο Μουντιάλ της Ν. Αφρικής το 2010. Όταν συμφώνησε με τους Χιλιανούς, έπεσε με τα μούτρα στο διάβασμα της Ιστορίας της χώρας, έτσι ώστε να μάθει περισσότερα για αυτή και τον λαό της. Ζούσε μάλιστα στο αθλητικό κέντρο της ομάδας, μακριά από τη γυναίκα του και τις δύο κόρες του, έτσι ώστε να μείνει συγκεντρωμένος στη δουλειά του. Το ίδιο είχε κάνει και όσο είχε υποχρεώσεις με την εθνική Αργεντινής, μόνο που τότε έμενε με μια ηλικιωμένη γυναίκα την οποία είχε μαζί του για να του υπενθυμίζει βασικά πράγματα, όπως να τρώει, να κοιμάται και να πλένεται, ενόσω εκείνος δούλευε! Τελικά, ο Μπιέλσα κατάφερε να οδηγήσει τους Χιλιανούς στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Στο δρόμο για τη Ν. Αφρική, η Χιλή έφερε κάποια αξιοσημείωτα αποτελέσματα, όπως την πρώτη νίκη στην ιστορία της επί της Αργεντινής σε επίσημο παιχνίδι, καθώς και την πρώτη εκτός έδρας νίκη της επί της Κολομβίας, σε παιχνίδι που σφράγισε το εισιτήριο για το Μουντιάλ.

Η πρόκριση της Χιλής στο Παγκόσμιο Κύπελλο έκανε τους Χιλιανούς να λατρέψουν τον Μπιέλσα. Η “ρόχα” έφτασε μέχρι τους “16”, όπου αποκλείστηκε από τη Βραζιλία, και εν μέσω φημών για πιθανή αποχώρησή του από την ομάδα δημιουργήθηκε ολόκληρη εκστρατεία για την παραμονή του, με τον τίτλο “ο Μπιέλσα δε φεύγει”. Πράγματι, ο Αργεντινός τεχνικός παρέμεινε στο πόστο του, ξεκαθαρίζοντας όμως πως θα παραιτούνταν αν ο Χόρχε Σεγκόβια εκλεγόταν πρόεδρος της ομοσπονδίας. Παρά το γεγονός πως η εκλογή του Σεγκόβια στο τέλος ακυρώθηκε, ο Μπιέλσα έκανε πράξη την “απειλή” του και παραιτήθηκε τον Φλεβάρη του 2011.

Η συμφωνία του με την Αθλέτικ Μπιλμπάο αργότερα μέσα στην ίδια χρονιά σήμαινε πως ο Μπιέλσα επέστρεφε στην προπονητική σε επίπεδο συλλόγων μετά από δεκατρία ολόκληρα χρόνια. Η πρώτη του χρονιά με τους Βάσκους ήταν ονειρική. Με την ομάδα του να παίζει εξαιρετικό ποδόσφαιρο, κατάφερε να φτάσει τόσο στον τελικό του Κυπέλλου Ισπανίας όσο και του Europa League. Στον δρόμο για τον τελικό της δεύτερης διοργάνωσης μάλιστα, απέκλεισε τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ νικώντας τη με 3-2 στο “Ολντ Τράφορντ” και αναγκάζοντας τον σερ Άλεξ Φέργκιουσον να παραδεχθεί πως η Μπιλμπάο ήταν η ομάδα που έτρεξε περισσότερο από κάθε άλλη σε εκείνο το γήπεδο τα τελευταία δέκα χρόνια. Ήταν η δικαίωση για τον τρόπο παιχνιδιού και τη φιλοσοφία του Μπιέλσα, ο οποίος απαιτεί από τις ομάδες του να πάιζουν ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο με μεγάλη ταχύτητα. Λέγεται μάλιστα πως λίγο πριν ο Πεπ Γκουαρντιόλα αποφασίσει πως θέλει να γίνει προπονητής, πέρασε ένα ολόκληρο βράδυ στο σπίτι του Αργεντινού, συζητώντας για τακτικές και συστήματα. Όταν έφυγε το επόμενο πρωί, είχε διδαχθεί τόσα πολλά από έναν προπονητή που πάντα αρεσκόταν στο γρήγορο και άμεσο ποδόσφαιρο.

    Ο Μπιέλσα παρουσίασε μια εντυπωσιακή Μπιλμπάο τη σεζόν 2011-12

Παρ' όλα αυτά, οι Βάσκοι έχασαν και τους δύο τελικούς, το Κύπελλο από τη Μπαρτσελόνα και το Europa από την Ατλέτικο Μαδρίτης. Η δεύτερη χρονιά του στο “Σαν Μαμές” δεν είχε καμιά σχέση με την πρώτη. Ήρθε σε ρήξη με πολλούς από τους παίκτες του (Γιορέντε, Ιραόλα, Σουσαέτα), τα αποτελέσματα δεν ήταν τα επιθυμητά και το συμβόλαιό του, που έληγε έτσι κι αλλιώς το καλοκαίρι του 2013, δεν ανανεώθηκε.

Σε ένα παιχνίδι της Μπιλμπάο με τη Βιγιαρεάλ στο “Μαδριγάλ”, ο Μπιέλσα πηγαινοερχόταν συνεχώς στα όρια της προπονητικής ζώνης κάνοντας ακριβώς δεκατρία βήματα. Όταν ρωτήθηκε στη συνέντευξη Τύπου από κάποιον δημοσιογράφο αν αυτό ήταν σύμπτωση, εκείνος απάντησε χωρίς να τον κοιτάξει καθόλου, όπως συνηθίζει να κάνει: “Αυτό που είναι σύμπτωση είναι πως σε ένα τόσο όμορφο παιχνίδι, κάποιος σπαταλά χρόνο για να μετρήσει τα βήματά μου”.

Επόμενος σταθμός του ήταν η Γαλλία και η Μαρσέιγ. Αν και είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, ούτε στη Μασσαλία κατάφερε να βρει το λιμάνι του. Η πρώτη χρονιά ήταν σχετικά καλή (2014-15), με τη Μαρσέιγ να μένει μες το παιχνίδι του τίτλου μέχρι και οκτώ αγωνιστικές πριν το τέλος (τερμάτισε τέταρτη τελικά), αλλά με το καλημέρα της επόμενης ήρθε η... έκρηξη. Ο Μπιέλσα κατηγόρησε τη διοίκηση ότι δεν του έκανε κανένα μεταγραφικό χατίρι, οι σχέσεις των δύο πλευρών είχαν φτάσει στο απροχώρητο και μετά από την ήττα-σοκ της πρεμιέρας από την Καέν, ο 60χρονος τότε προπονητής ανακοινώνει στη συνέντευξη Τύπου του αγώνα την παραίτησή του. Στο “Βελοντρόμ” δε θέλουν πια να τον βλέπουν ζωγραφιστό, αλλά μη νομίζετε ότι είναι οι μόνοι.

Το καλοκαίρι του 2016 τα βρήκε σε όλα με τη Λάτσιο ώστε να αναλάβει την τεχνική της ηγεσία, υπογράφοντας μάλιστα και προσύμφωνο. Ενώ τον περίμεναν στη Ρώμη όμως, εκείνος δεν πήγε ποτέ, χωρίς να δώσει εξηγήσεις, αναγκάζοντας τους ανθρώπους των “λατσιάλι” να κινήσουν νομικές διαδικασίες εναντίον του για αθέτηση συμβολαίου.

Τον περασμένο Μάιο επέστρεψε στη Γαλλία για να προπονήσει τη Λιλ. Οι “λιλουά” έτρεξαν φέτος ένα καινούριο πρότζεκτ, πραγματοποιώντας πολλές και πανάκριβες μεταγραφές, συνολικής αξίας 65 εκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου να έχει ο Μπιέλσα στα χέρια του ένα δυνατό υλικό για να δουλέψει. Με το που ανέλαβε, έδωσε στους παίκτες του ένα ερωτηματολόγιο διακοσίων (!) ερωτήσεων που ήταν άσχετες με το ποδόσφαιρο, έτσι ώστε να τους γνωρίσει καλύτερα. Για να συγκεντρωθεί στα νέα του καθήκοντα μάλιστα, αποφάσισε να μείνει στο προπονητικό κέντρο της ομάδας, σε ένα χώρο 30 τετραγωνικών μέτρων, που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη!

    Απογοητευτική η φετινή Λιλ υπό τον Μαρσέλο Μπιέλσα

Παρά το εντυπωσιακό ξεκίνημα με το 3-0 επί της Ναντ στην πρεμιέρα, η συνέχεια ήταν καταστροφική, με αποτέλεσμα η Λιλ αυτή τη στιγμή να παλεύει για τη σωτηρία της. Φυσικά οι μέρες του 62χρονου προπονητή στη Λίλλη ήταν μετρημένες, όμως ο ίδιος έδωσε στους διοικούντες την αφορμή για την απομάκρυνσή του, καθώς την ημέρα που η ομάδα έδινε ένα εξ αναβολής παιχνίδι για το πρωτάθλημα, εκείνος ταξίδεψε στην άλλη άκρη του Ατλαντικού για να δει τον επί χρόνια συνεργάτη και φίλο του, Λουίς Μαρία Μπονίνι, ο οποίος διένυε τις τελευταίες ώρες της ζωής του. Όταν επέστρεψε, έμαθε πως δεν είναι πια προπονητής της Λιλ, όμως το θέμα δεν τελειώνει εδώ, καθώς οι δύο πλευρές φαίνεται να μην τα βρίσκουν στην αποζημίωση και έτσι οι άνθρωποι του γαλλικού συλλόγου εξέδωσαν μια ανακοίνωση που αναφέρει πως ο Μαρσέλο Μπιέλσα τίθεται σε διαθεσιμότητα μέχρι να λυθεί το θέμα.

Στο παιχνίδι της δεύτερης αγωνιστικής του φετινού πρωταθλήματος κόντρα στο Στρασβούργο, η Λιλ βρέθηκε να αγωνίζεται με δέκα παίκτες από το 63' λόγω αποβολής του γκολκίπερ Μενιάν. Ο Μπιέλσα, που είχε κλείσει τις αλλαγές του από το 38' (οι δύο από αυτές αναγκαστικές), έβαλε στη θέση του τερματοφύλακα τον επιθετικό Ντε Πρεβίλ. Όταν η ομάδα του δέχθηκε γκολ και έπρεπε να ισοφαρίσει, πήγε ξανά τον Ντε Πρεβίλ σε θέση φορ και έβαλε κάτω από τα δοκάρια τον μέσο Αμαντού, αλλάζοντας τρεις τερματοφύλακες σε ένα παιχνίδι! Για την ιστορία, η Λιλ ηττήθηκε με 3-0 και αυτή ήταν η αρχή του κατήφορου.

Αυτή είναι μέχρι σήμερα η προπονητική σταδιοδρομία του “loco” Μπιέλσα. Ενός ανθρώπου πασίγνωστου για την τρέλα του, που στην πορεία έκανε πολλούς φίλους αλλά και εχθρούς. Υπάρχουν ακόμη πολλές ιστορίες γύρω από τον ίδιο, για τις οποίες κάποιος μπορεί να γράφει για ώρες. Αυτή τη στιγμή κανείς δε γνωρίζει τι προτίθεται να κάνει στο μέλλον ο Αργεντινός και ποιός θα είναι ο επόμενος σταθμός του. Το μόνο βέβαιο είναι πως όπου και να πάει θα κουβαλάει πάντα μαζί τη χαρακτηριστική τρέλα του. Αυτή που τον οδήγησε σε σπουδαίες επιτυχίες αλλά και σε μεγάλες αποτυχίες. Γιατί αυτός είναι ο δικός του δρόμος.

    ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΚΑΚΗΣ