Η ιστορία της Χρυσής Μπάλας

Ο Λούκα Μόντριτς ετοιμάζεται να κατακτήσει απόψε τη Χρυσή Μπάλα και να γίνει ο πρώτος παίκτης που θα βάλει τέλος στο δίπολο Κριστιάνο Ρονάλντο-Λιονέλ Μέσι, οι οποίοι επί μία δεκαετία κυριαρχούν-και-στο κορυφαίο ατομικό ποδοσφαιρικό βραβείο. Ο Κροάτης αναμένεται έτσι να κλείσει με τον καλύτερο τρόπο ένα ονειρικό για εκείνον 2018, μέσα στο οποίο κατέκτησε το Champions League με τη Ρεάλ Μαδρίτης για τρίτη συνεχόμενη φορά, έφτασε ως τον τελικό του Μουντιάλ με την εθνική του ομάδα παίρνοντας και τον τίτλο του MVP της διοργάνωσης, ενώ κέρδισε και το βραβείο του κορυφαίου παίκτη της χρονιάς από τη FIFA. 

Με αφορμή τη σημερινή απονομή της Χρυσής Μπάλας λοιπόν, ας δούμε ορισμένα ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για το σημαντικότερη ατομική ποδοσφαιρική διάκριση.

• “Πατέρας” της Χρυσής Μπάλας είναι ο Γκαμπριέλ Ανό, ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε και τη διοργάνωση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Ο Γκαμπριέλ Ανό ήταν συντάκτης της εφημερίδας “Equipe” και του περιοδικού “France Football” και θέλησε να καθιερώσει ένα βραβείο που θα απονέμεται στον κορυφαίο ποδοσφαιριστή κάθε χρονιάς. Ο νικητής θα έβγαινε μέσα από ψηφοφορία στην οποία θα συμμετείχαν δημοσιογράφοι που συνεργάζονταν με το περιοδικό.

• Το βραβείο αφορούσε αρχικά μόνο Ευρωπαίους ποδοσφαιριστές. Αυτός είναι ο λόγος που παίκτες όπως ο Πελέ ή ο Μαραντόνα δεν κατέκτησαν ποτέ τους τη Χρυσή Μπάλα. Αυτό άλλαξε το 1995, όταν υποψήφιοι μπορούσαν να είναι και μη Ευρωπαίοι παίκτες που αγωνίζονταν σε ευρωπαϊκές ομάδες, ενώ από το 2007 το βραβείο αφορά όλους τους παίκτες του κόσμου.

• Η Χρυσή Μπάλα είναι κατασκευασμένη από ορείχαλκο και “βαφτίζεται” μέσα σε υγρό χρυσό. Η βάση της είναι μια πλίνθος από σιδηροπυρίτη. Το βραβείο έχει ύψος 33 εκατοστά και πλάτος 23 εκατοστά.

• Το 1956 απονεμήθηκε για πρώτη φορά η Χρυσή Μπάλα και ο πρώτος νικητής ήταν ο Στάνλεϊ Μάθιους. Ο ποδοσφαιριστής της Μπλάκπουλ ήταν ήδη 41 ετών όταν κέρδισε τη διάκριση αυτή και παραμένει μέχρι και σήμερα ο γηραιότερος κάτοχος του βραβείου.

• Ο θρυλικός Λεβ Γιασίν είναι ο μοναδικός τερματοφύλακας στην ιστορία που έχει κατακτήσει τη Χρυσή Μπάλα. Η “μαύρη αράχνη”, όπως ήταν το προσωνύμιό του, κέρδισε το βραβείο το 1963.

• Ο Ζορζ Γουεά της Μίλαν κέρδισε τη Χρυσή Μπάλα το 1995 και έγινε ο πρώτος μη Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής που καταφέρνει κάτι τέτοιο. Ο Λιβεριανός άσος, μάλιστα, παραμένει ως σήμερα ο μοναδικός Αφρικανός νικητής.

• Δύο χρόνια αργότερα, το 1997, ο Ρονάλντο έγινε ο πρώτος παίκτης από τη Νότιο Αμερική που παίρνει το βραβείο, ενώ είναι και ο πρώτος μη Ευρωπαίος που το πήρε δύο φορές, αφού το κατέκτησε και το 2002. Επίσης, το 1997 έγινε ο νεότερος νικητής της Χρυσής Μπάλας σε ηλικία 21 ετών και παραμένει μέχρι σήμερα.

     Το "φαινόμενο" πήρε την πρώτη του Χρυσή Μπάλα το 1997

• Συνολικά, έξι μη Ευρωπαίοι παίκτες έχουν κατακτήσει τη Χρυσή Μπάλα. Αυτοί είναι οι Γουεά (1995), Ρονάλντο (1997, 2002), Ριβάλντο (1999), Ροναλντίνιο (2005), Κακά (2007) και Μέσι (2009, 2010, 2011, 2012, 2015). Υπάρχουν βέβαια και οι Ντι Στέφανο (1957, 1959) και Σίβορι (1961), οι οποίοι είχαν γεννηθεί στην Αργεντινή αλλά ο πρώτος είχε πολιτογραφήθεί Ισπανός και ο δεύτερος Ιταλός όταν κέρδισαν το βραβείο.

• Λιονέλ Μέσι και Κριστιάνο Ρονάλντο έχουν τις περισσότερες Χρυσές Μπάλες, πέντε τον αριθμό. Αμέσως μετά ακολουθούν οι Γιόχαν Κρόιφ, Μισέλ Πλατινί και Μάρκο Φαν Μπάστεν που έχουν από τρεις.

• Ο Μισέλ Πλατινί έγινε ο πρώτος παίκτης που κατακτά τρεις συνεχόμενες φορές τη Χρυσή Μπάλα (1983, 1984, 1985). Το ρεκόρ του το ισοφάρισε αρχικά και στη συνέχεια το έσπασε ο Μέσι με τέσσερις σερί κατακτήσεις από το 2009 ως το 2012.

• Από το 2010 ως το 2015, το βραβείο απένειμαν από κοινού FIFA και “France Football” και είχε την ονομασία “Χρυσή Μπάλα FIFA”. Έτσι, εκτός από τους δημοσιογράφους, για τον νικητή ψήφιζαν οι προπονητές και οι αρχηγοί όλων των εθνικών ομάδων. Από πέρσι όμως, FIFA και “France Football” απονέμουν και πάλι ξεχωριστά βραβεία.

• Από το 2008 ως σήμερα, η Χρυσή Μπάλα καταλήγει στα χέρια είτε του Κριστιάνο Ρονάλντο είτε του Λιονέλ Μέσι. Ο τελευταίος που κέρδισε τον τίτλο του κορυφαίου ποδοσφαιριστή της χρονιάς πριν τη δική τους... διαρχία, ήταν ο Κακά το 2007.

     Ο Κακά με τη Χρυσή Μπάλα για το 2007

• Ο Φάμπιο Καναβάρο πήρε τη Χρυσή Μπάλα το 2006 και έγινε ο πρώτος αμυντικός που το καταφέρνει μετά τον Μπεκενμπάουερ το 1976. Βέβαια, οι Λόταρ Ματέους και Ματίας Ζάμερ που την πήραν το 1990 και το 1996 αντίστοιχα, έχουν αγωνιστεί κι αυτοί στην καριέρα τους ως αμυντικοί. Ο Ιταλός παραμένει πάντως ο τελευταίος αμυντικός που έχει κατακτήσει το βραβείο μέχρι τώρα.

• Από το 1956 ως σήμερα, το βραβείο έχει απονεμηθεί σε 43 διαφορετικούς παίκτες.

• Η Γερμανία, η Ολλανδία και η Πορτογαλία είναι οι χώρες με τα περισσότερα τρόπαια, έχοντας από επτά. Πέντε Γερμανοί (Μίλερ, Μπεκενμπάουερ, Ρουμενίγκε, Ματέους, Ζάμερ), τρεις Ολλανδοί (Κρόιφ, Γκούλιτ, Φαν Μπάστεν) και τρεις Πορτογάλοι (Εουσέμπιο, Φίγκο, Ρονάλντο) έχουν χαρίσει την πρωτιά στις δύο αυτές χώρες. 

• Η Μπαρτσελόνα είναι η ομάδα που έχει αναδείξει τους περισσότερους νικητές, έντεκα φορές συνολικά. Πέραν των πέντε κατακτήσεων του Μέσι, φορώντας τη φανέλα της έχουν πανηγυρίσει τη Χρυσή Μπάλα και οι Σουάρες, Κρόιφ, Στόιτσκοφ, Ριβάλντο και Ροναλντίνιο.

• Η Πριμέρα Ντιβιζιόν είναι το πρωτάθλημα με τις περισσότερες κατακτήσεις, αφού μετρά 21 συνολικά (11 η Μπαρτσελόνα και 10 η Ρεάλ). Ακολουθεί η Serie A με 18 (8 η Γιουβέντους και η Μίλαν, 2 η Ίντερ).

• Το ισπανικό πρωτάθλημα μετρά εννέα συνεχόμενες κατακτήσεις λόγω των Μέσι και Ρονάλντο, επίδοση ρεκόρ. Η αμέσως καλύτερη ήταν της Bundesliga με έξι συνεχόμενες από το 1976 ως το 1981. Οι ομάδες με τις περισσότερες σερί κατακτήσεις (4) είναι η Γιουβέντους (1982-1985) και η Μπαρτσελόνα (2009-2012).

• Η Μίλαν και η Μπαρτσελόνα είναι οι μοναδικές ομάδες των οποίων οι παίκτες κατέλαβαν όλες τις θέσεις της τελικής τριάδας σε μία χρονιά. Οι “ροσονέρι” μάλιστα το κατάφεραν δύο φορές, το 1988 (Φαν Μπάστεν, Γκούλιτ, Ράικαρντ) και το 1989 (Φαν Μπάστεν, Μπαρέζι, Ράικαρντ). Η Μπαρτσελόνα το πέτυχε το 2010 (Μέσι, Τσάβι, Ινιέστα), με τη “Μασία” να γίνεται τότε η πρώτη ακαδημία από την οποία προήλθαν και οι τρεις τελικοί υποψήφιοι.

    Μέσι και Ρονάλντο μονοπωλούν το βραβείο εδώ και μία δεκαετία
 

Οι νικητές της Χρυσής Μπάλας

1956: Στάνλεϊ Μάθιους (Μπλάκπουλ)

1957: Αλφρέντο Ντι Στέφανο (Ρεάλ Μαδρίτης)

1958: Ραϊμόν Κοπά (Ρεάλ Μαδρίτης)

1959: Αλφρέντο Ντι Στέφανο (Ρεάλ Μαδρίτης)

1960: Λούις Σουάρες (Μπαρτσελόνα)

1961: Ομάρ Σίβορι (Γιουβέντους)

1962: Γιόζεφ Μάζοπουστ (Ντούκλα Πράγας)

1963: Λεβ Γιασίν (Ντιναμό Μόσχας)

1964: Ντένις Λο (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ)

1965: Εουσέμπιο (Μπενφικα)

1966: Μπόμπι Τσάρλτον (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ)

1967: Φλοριάν Άλμπερτ (Φερεντσβάρος)

1968: Τζορτζ Μπεστ (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ)

1969: Τζιάνι Ριβέρα (Μίλαν)

1970: Γκερντ Μίλερ (Μπάγερν Μονάχου)

1971: Γιόχαν Κρόιφ (Άγιαξ)

1972: Φραντς Μπεκενμπάουερ (Μπάγερν Μονάχου)

1973: Γιόχαν Κρόιφ (Μπαρτσελόνα)

1974: Γιόχαν Κρόιφ (Μπαρτσελόνα)

1975: Όλεγκ Μπλαχίν (Ντιναμό Κιέβου)

1976: Φραντς Μπεκενμπάουερ (Μπάγερν Μονάχου)

1977: Άλαν Σίμονσεν (Γκλάντμπαχ)

1978: Κέβιν Κίγκαν (Αμβούργο)

1979: Κέβιν Κίγκαν (Αμβούργο)

1980: Καρλ-Χάιντς Ρουμενίγκε (Μπάγερν Μονάχου)

1981: Καρλ-Χάιντς Ρουμενίγκε (Μπάγερν Μονάχου)

1982: Πάολο Ρόσι (Γιουβέντους)

1983: Μισέλ Πλατινί (Γιουβέντους)

1984: Μισέλ Πλατινί (Γιουβέντους)

1985: Μισέλ Πλατινί (Γιουβέντους)

1986: Ιγκόρ Μπελάνοβ (Ντιναμό Κιέβου)

1987: Ρούουντ Γκούλιτ (Μίλαν)

1988: Μάρκο Φαν Μπάστεν (Μίλαν)

1989: Μάρκο Φαν Μπάστεν (Μίλαν)

1990: Λόταρ Ματέους (Ίντερ)

1991: Ζαν-Πιέρ Παπέν (Μαρσέιγ)

1992: Μάρκο Φαν Μπάστεν (Μίλαν)

1993: Ρομπέρτο Μπάτζιο (Γιουβέντους)

1994: Χρίστο Στόιτσκοφ (Μπαρτσελόνα)

1995: Ζορζ Γουεά (Μίλαν)

1996: Ματίας Ζάμερ (Ντόρτμουντ)

1997: Ρονάλντο (Ίντερ)

1998: Ζινεντίν Ζιντάν (Γιουβέντους)

1999: Ριβάλντο (Μπαρτσελόνα)

2000: Λούις Φίγκο (Ρεάλ Μαδρίτης)

2001: Μάικλ Όουεν (Λίβερπουλ)

2002: Ρονάλντο (Ρεάλ Μαδρίτης)

2003: Πάβελ Νέντβεντ (Γιουβέντους)

2004: Αντρέι Σεφτσένκο (Μίλαν)

2005: Ροναλντίνιο (Μπαρτσελόνα)

2006: Φάμπιο Καναβάρο (Ρεάλ Μαδρίτης)

2007: Κακά (Μίλαν)

2008: Κριστιάνο Ρονάλντο (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ)

2009: Λιονέλ Μέσι (Μπαρτσελόνα)

2010: Λιονέλ Μέσι (Μπαρτσελόνα)

2011: Λιονέλ Μέσι (Μπαρτσελόνα)

2012: Λιονέλ Μέσι (Μπαρτσελόνα)

2013: Κριστιάνο Ρονάλντο (Ρεάλ Μαδρίτης)

2014: Κριστιάνο Ρονάλντο (Ρεάλ Μαδρίτης)

2015: Λιονέλ Μέσι (Μπαρτσελόνα)

2016: Κριστιάνο Ρονάλντο (Ρεάλ Μαδρίτης)

2017:  Κριστιάνο Ρονάλντο (Ρεάλ Μαδρίτης)

    ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΚΑΚΗΣ