Η Ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων, Ιταλία 1934: Όταν ο φασισμός πλήγωσε το ποδόσφαιρο

Του Ανδρέα Λεκάκη

Σε αντίθεση με το πρώτο τουρνουά της Ουρουγουάης, το γεγονός πως αυτή τη φορά θα γινόταν στην Ιταλία έκανε πολλές ευρωπαϊκές ομάδες να δηλώσουν συμμετοχή. Συνολικά 32 ήταν οι ομάδες που ενδιαφέρθηκαν να πάρουν μέρος στη διοργάνωση, μέσα σε αυτές όμως δε βρισκόταν η Ουρουγουάη, ενοχλημένη από το γεγονός πως οι ευρωπαϊκές χώρες σνόμπαραν το δικό της τουρνουά. Έτσι η «σελέστε» έγινε η μοναδική ομάδα στην ιστορία των Μουντιάλ που δεν υπερασπίστηκε τον τίτλο της. Η μεγάλη πάντως συμμετοχή έκρινε απαραίτητη τη διεξαγωγή προκριματικού γύρου, όπως και έγινε, με τις ομάδες από 32 να μειώνονται σε 16. Έτσι, μαζί με τις Αργεντινή, Γαλλία, Βέλγιο, Βραζιλία, ΗΠΑ και Ρουμανία που είχαν συμμετάσχει και στο πρώτο τουρνουά, το ντεμπούτο τους σε Μουντιάλ έκαναν η Σουηδία, η Αυστρία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ουγγαρία, η Αίγυπτος που έγινε η πρώτη αφρικανική ομάδα που συμμετέχει, η Ελβετία, η Ολλανδία, η Τσεχοσλοβακία και η διοργανώτρια Ιταλία, η οποία έπαιξε και αυτή προκριματικά.

Το σύστημα διεξαγωγής ήταν διαφορετικό από αυτό της πρώτης διοργάνωσης. Αυτή τη φορά δεν υπήρχε φάση ομίλων και όλοι οι αγώνες ήταν νοκ άουτ, ενώ αποφασίστηκε και η θέσπιση της παράτασης αν το σκορ ήταν ισόπαλο και επαναληπτικός αγώνας αν δεν υπήρχε νικητής μετά από δυο ώρες παιχνιδιού (δεν υπήρχαν πέναλτι). Η φιναλίστ του προηγούμενου Μουντιάλ, Αργεντινή, παρέταξε μία αποδυναμωμένη ομάδα  ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το γεγονός πως η Ιταλία είχε «κλέψει» τρεις από τους καλύτερους παίκτες της που είχαν ιταλικές ρίζες (Μόντι, Γκουάιτα, Όρσι), τους είχε δώσει την ιταλική υπηκοότητα και τους είχε εντάξει στην ομάδα της, η γνωστή περίπτωση των λεγόμενων «oriundi». Αποτέλεσμα αυτού, να αποκλειστεί από τον πρώτο κιόλας γύρο, χάνοντας με 3-2 από τη Σουηδία.

Η εθνική Αυστρίας, η επονομαζόμενη «Wunderteam» (ομάδα-θαύμα), πήγε στο Μουντιάλ της Ιταλίας ως το μεγαλύτερο φαβορί. Επρόκειτο πραγματικά για μία εξαιρετική ομάδα, η οποία έπαιζε το καλύτερο ποδόσφαιρο στην Ευρώπη εκείνη την εποχή υπό τις οδηγίες του Ούγκο Μάισλ και είχε ως μεγάλο αστέρι τον Ματίας Ζίντελαρ, γνωστό και ως «Μότσαρτ των γηπέδων». Αν και δυσκολεύτηκαν κόντρα στη Γαλλία στον πρώτο γύρο, οι Αυστριακοί πήραν την πρόκριση με 3-2 στην παράταση. Το εισιτήριο για τα προημιτελικά πήραν επίσης η Γερμανία, που με χατ τρικ του Έντμουντ Κόνεν νίκησε 5-2 το Βέλγιο, η εξαιρετική Ισπανία που επικράτησε με 3-1 της Βραζιλίας αν και ο Βαλδεμάρ ντε Μπρίτο έγινε ο πρώτος παίκτης που χάνει πέναλτι σε Μουντιάλ, η Ουγγαρία (4-2 την Αίγυπτο), η Ελβετία (3-2 την Ολλανδία), η Τσεχοσλοβακία (2-1 τη Ρουμανία) και φυσικά η διοργανώτρια Ιταλία που με χατ τρικ του Άντζελο Σκιάβιο και άλλα δύο γκολ του Ραϊμούντο Όρσι διέλυσε με 7-1 τις ΗΠΑ, με τη διαιτησία πάντως να δείχνει εξαρχής τις προθέσεις της και την εύνοιά της στην ομάδα του Μουσολίνι σε αυτό το Μουντιάλ.

Το τουρνουά γρήγορα μετατράπηκε σε ευρωπαϊκή υπόθεση, αφού όλες οι ομάδες της προημιτελικής φάσης προέρχονταν από τη Γηραιά Ήπειρο. Οι Ιταλοί αντιμετώπισαν τους Ισπανούς και παρά το γεγονός πως οι Ίβηρες ήταν ανώτεροι τεχνικά και έπαιζαν ομορφότερο ποδόσφαιρο, οι «ατζούρι» κατάφεραν να τους αποσπάσουν ισοπαλία (1-1) και αφού ούτε στην παράταση άλλαξε κάτι τα πάντα κρίθηκαν σε επαναληπτικό παιχνίδι την επόμενη ημέρα. Εκεί οι Ισπανοί, εξασθενημένοι και αποδεκατισμένοι από το σκληρό παιχνίδι των Ιταλών (επτά παίκτες τους δε μπόρεσαν να παίξουν) ηττήθηκαν με 1-0 από τους διοργανωτές χάρη σε ένα γκολ του Τζουζέπε Μεάτσα στο 12^ο λεπτό. Οι Γερμανοί πέρασαν το εμπόδιο των Σουηδών (2-1) με δύο γκολ του Καρλ Χόχμαν ενώ σε ένα μεγάλο παιχνίδι η Τσεχοσλοβακία επικράτησε τελικά με 3-2 της Ελβετίας, με τον Όλντριχ Νέγεντλι, μεγάλο πρωταγωνιστή της διοργάνωσης και τελικά πρώτο σκόρερ του τουρνουά με 5 γκολ, να πετυχαίνει το αποφασιστικό τέρμα στο 83^ο λεπτό. Τέλος, σε μια αναμέτρηση με πολλή ένταση μεταξύ Αυστρίας και Ουγγαρίας, με τις δύο ομάδες να τις χωρίζει μεγάλο μίσος, η «Wunderteam» πήρε τελικά τη νίκη με 2-1 και μαζί την πρόκριση στα ημιτελικά, διατηρώντας το όνειρο για το Παγκόσμιο Κύπελλο ζωντανό, δύο χρόνια μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου Κεντρικής Ευρώπης.

Στα ημιτελικά είχαμε μια πολύ μεγάλη συνάντηση. Η διοργανώτρια Ιταλία, καταδικασμένη και λόγω Μουσολίνι ασφαλώς να φτάσει στην κορυφή του κόσμου, αντιμέτωπη με τη σπουδαία ποδοσφαιρική «μηχανή» του Ούγκο Μάισλ, την Αυστρία. Επρόκειτο φυσικά για δύο ομάδες με εκ διαμέτρου αντίθετη φιλοσοφία, από τη μια οι επιδέξιοι και τεχνίτες Αυστριακοί ποδοσφαιριστές και από την άλλη οι σκληροτράχηλοι Ιταλοί, που πήγαιναν το παιχνίδι συνεχώς στη δύναμη ξεφεύγοντας πολλές φορές από τα νόμιμα πλαίσια. Ο ημιτελικός θα διεξαγόταν στο «Σαν Σίρο» του Μιλάνο και η καταρρακτώδης βροχή που είχε πέσει πριν τον αγώνα έκανε βαρύ τον αγωνιστικό χώρο, κάτι που φυσικά δεν ευνοούσε καθόλου την Αυστρία, ενώ σκοπίμως οι διοργανωτές δεν απομάκρυναν τα νερά που είχαν μαζευτεί. Με τους Αυστριακούς λοιπόν ανήμπορους να ξεδιπλώσουν τις αρετές τους στον κακό αγωνιστικό χώρο, το γκολ του Γκουάιτα στο 19’ έφτανε και περίσσευε για τους Ιταλούς, που πέρασαν στον τελικό και έβαλαν την Αυστρία στη λίστα με τις ομάδες που παρότι εντυπωσίασαν στις εκάστοτε διοργανώσεις δεν κατάφεραν να κατακτήσουν το τρόπαιο. Στον άλλον ημιτελικό, η Τσεχοσλοβακία με χατ τρικ του Νέγεντλι νίκησε με 3-1 τη Γερμανία και θα διεκδικούσε κόντρα στην Ιταλία τον τίτλο της παγκόσμιας πρωταθλήτριας. Οι Γερμανοί παρηγορήθηκαν με την τρίτη θέση που κέρδισαν στον μικρό τελικό, ο οποίος διεξήχθη για πρώτη φορά, νικώντας με 3-2 την Αυστρία.

Στις 10 Ιουνίου 1934, το Εθνικό Στάδιο PNF της Ρώμης γέμισε από περίπου 55.000 Ιταλούς φιλάθλους που ήθελαν να δουν τη χώρα τους στην κορυφή του κόσμου, με τον τελικό να διεξάγεται φυσικά υπό το βλέμμα και του Ιταλού δικτάτορα. Το γεγονός πως η «σκουάντρα ατζούρα» παρατάχθηκε και με τους τρεις «oriundi», έκανε τον Λουίς Μόντι τον μοναδικό ποδοσφαιριστή που αγωνίστηκε σε τελικό Μουντιάλ με δύο διαφορετικές ομάδες (είχε παίξει με την Αργεντινή το 1930). Για πάρα πολλή ώρα στο παιχνίδι οι δύο ομάδες δε μπορούσαν να βρουν δίχτυα, όμως στο 71’ οι Τσεχοσλοβάκοι «πάγωσαν» τους Ιταλούς με τον Αντονίν Πουτς να σκοράρει. Δέκα λεπτά αργότερα όμως ο Όρσι πέτυχε ένα εκπληκτικό γκολ για την Ιταλία, πιάνοντας ένα ωραίο γυριστό σουτ με το δεξί και ενώ προηγουμένως είχε κάνει προσποίηση με το αριστερό. Την επομένη του τελικού μάλιστα, οι δημοσιογράφοι και οι φωτογράφοι του ζήτησαν να το επαναλάβει αλλά εκείνος δεν τα κατάφερε παρότι έκανε πάνω από είκοσι προσπάθειες! Το ματς πήγε στην παράταση και εκεί, μόλις στο 5^ο λεπτό της έξτρα περιόδου, ο Μεάτσα έκλεψε τη μπάλα (με το χέρι το οποίο… δεν είδε ο Σουηδός διαιτητής Ιβάν Έκλιντ), εκείνη έφτασε στον Σκιάβιο που έγραψε το τελικό 2-1.

    Οι Ιταλοί πανηγυρίζουν την κατάκτηση του Μουντιάλ

Η Ιταλία ήταν η νέα παγκόσμια πρωταθλήτρια αν και κανείς δε μπορεί να παραβλέψει πως ο θρίαμβος αυτός των Ιταλών είχε πολλές «σκιές». Οι διοργανωτές είχαν εμφανώς τη διαιτητική εύνοια σε όλη τη διάρκεια του τουρνουά, με τον ρέφερι της αναμέτρησης με τις ΗΠΑ αλλά και του επαναληπτικού με την Ισπανία να τίθεται σε διαθεσιμότητα και τον διαιτητή του ημιτελικού με την Αυστρία και του τελικού να επικρίνεται ανοιχτά γιατί είχε συναντηθεί με τον Μουσολίνι πριν τους αγώνες. Και αυτά συμβαίνουν όταν η πολιτική ρίχνει τη βαριά της «σκιά» πάνω στο ποδόσφαιρο.

Οι συνθέσεις του τελικού:

Ιταλία: Κόμπι (α), Μοντζέλιο, Αλεμάντι, Φεράρις, Μόντι, Γκουάιτα, Μπερτολίνι, Μεάτσα, Σκιάβιο, Φεράρι, Όρσι Προπονητής: Βιτόριο Πότσο

Τσεχοσλοβακία: Πλάνιτσκα (α), Ζένισεκ, Στίροκι, Κοστάλεκ, Κάμπαλ, Κρτσιλ, Γιούνεκ, Σβόμποντα, Σόμποτκα, Νέγεντλι, Πουτς Προπονητής: Κάρελ Πέτρου

Διαιτητής: Ιβάν Έκλιντ (Σουηδία)

Ημερομηνία: 10 Ιουνίου 1934

Γήπεδο: «Εθνικό Στάδιο PNF», Ρώμη

Το πρόσωπο: Τζουζέπε Μεάτσα

Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934 είχε πολλούς πρωταγωνιστές, όπως ο πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης Όλντριχ Νέγεντλι, ο πρώτος σκόρερ της Ιταλίας Άντζελο Σκιάβιο ή ο Ραϊμούντο Όρσι. Ωστόσο ο αληθινά μεγάλος σταρ και ηγέτης των Ιταλών, ήταν ο σπουδαίος Τζουζέπε Μεάτσα. Ο Μεάτσα ήταν ένας παίκτης με εξαιρετική τεχνική κατάρτιση, ενώ η κλάση του φάνηκε από πολύ μικρή ηλικία, όταν μόλις στα 17 του έπαιξε στην ανδρική ομάδα της Ίντερ, με τη φανέλα της οποίας έκανε σπουδαία καριέρα και φυσικά το γήπεδο των «νερατζούρι» φέρει το όνομά του μέχρι σήμερα. Ο Μεάτσα ήταν ο πρώτος Ιταλός του οποίου το όνομα αναγνωρίστηκε παγκοσμίως, ενώ είχε και προσωπικούς χορηγούς, κάτι πολύ περίεργο για εκείνη την εποχή. Ο προπονητής του στην εθνική, Βιτόριο Πότσο, έλεγε πως το να έχεις τον Μεάτσα στην ομάδα σου είναι σα να προηγείσαι από τη σέντρα του αγώνα με 1-0, κάτι που έδειχνε το πόσο σημαντικός ήταν αυτός ο ποδοσφαιριστής για την Ιταλία.

Η στιγμή

Οι Ιταλοί σήκωσαν δύο τρόπαια, καθώς εκτός από το «Ζιλ Ριμέ» ο Μουσολίνι τους απένειμε και το «κύπελλο του Ντούτσε», ενθουσιασμένος από την επιτυχία αυτή. Οι παίκτες της «σκουάντρα ατζούρα» μάλιστα τον χαιρέτησαν ναζιστικά πριν από την έναρξη του τελικού, σε μία σοκαριστική εικόνα που ασφαλώς δεν έχει καμία θέση σε οποιοδήποτε αθλητικό γεγονός.

    Οι ποδοσφαιριστές της Ιταλίας χαιρετούν ναζιστικά τον Ντούτσε πριν τον τελικό

Πηγές: "Η Ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου", εκδ. "Σύγχρονοι Ορίζοντες", 2010

             "Ειδική έκδοση του Goal News για το Μουντιάλ", 2014

             "Στιγμές Μουντιάλ", Χρήστος Σωτηρακόπουλος, εκδ. "Τόπος", 2014