Η Ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων, Ουρουγουάη 1930: Εκεί που ξεκίνησαν όλα

Του Ανδρέα Λεκάκη

Η πρώτη μας στάση φυσικά, δε θα μπορούσε παρά να είναι το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο της ιστορίας, αυτό που διεξήχθη στην Ουρουγουάη το 1930. Αφορμή για τη «γέννηση» του Παγκοσμίου Κυπέλλου στάθηκε ο διχασμός των απόψεων και το ρήγμα που παρατηρήθηκε στις σχέσεις μεταξύ της FIFA και της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής στα τέλη της δεκαετίας του ’20. Συγκεκριμένα, η Παγκόσμια Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία ήταν αυτή που επιθυμούσε ασφαλώς την ανάπτυξη του ποδοσφαίρου και τη μετατροπή του σε ένα επαγγελματικό άθλημα, την ώρα που η ΔΟΕ επέμενε να το κρατήσει, όπως και όλα τα ολυμπιακά αθλήματα, σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Έτσι λοιπόν, σε ένα συνέδριο της FIFA στο Άμστερνταμ στις 26 Μαΐου του 1928, αποφασίστηκε η δημιουργία ενός τουρνουά ανεξάρτητου από την Ολυμπιακή Επιτροπή, με λίγα λόγια αποφασίστηκε η δημιουργία μιας διοργάνωσης η οποία έμελλε να γίνει το σημαντικότερο ποδοσφαιρικό ραντεβού, του Μουντιάλ. Πρόεδρος της FIFA τότε ήταν ο Γάλλος Ζιλ Ριμέ, του οποίου το όνομα πήρε και το τρόπαιο που θα απονεμόταν στην εκάστοτε παγκόσμια πρωταθλήτρια.

Τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες υπέβαλαν αίτηση για να αναλάβουν τη διοργάνωση του πρώτου Μουντιάλ της ιστορίας (Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, Σουηδία), όμως το χρίσμα τελικά δόθηκε στην πρωταθλήτρια του προηγούμενου ολυμπιακού τουρνουά, την Ουρουγουάη, μια χώρα με μικρή ιστορία και δύναμη, αλλά με μεγάλο πάθος για το ποδόσφαιρο. Επιπλέον, οι Ουρουγουανοί είχαν προσφερθεί να καλύψουν όλα τα έξοδα μεταφοράς και διαμονής των συμμετεχουσών ομάδων, ενώ υποσχέθηκαν και την κατασκευή ενός υπερσύγχρονου για τα δεδομένα της εποχής γηπέδου, το οποίο δεν ήταν άλλο από το «Σεντενάριο», γήπεδο στο οποίο διεξήχθη και ο μεγάλος τελικός.

Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής όμως, όπως η Γερμανία, η Ιταλία ή η Ουγγαρία, απείχαν από τη διοργάνωση. Βλέπετε, ο περίπου ένας μήνας που χρειαζόταν τότε για να φτάσουν από τη Γηραιά Ήπειρο στη Λατινική Αμερική με το πλοίο αποτέλεσε αποτρεπτικό παράγοντα για τη συμμετοχή τους. Τελικά, μόλις τέσσερις ευρωπαϊκές ομάδες έκαναν το ταξίδι: το Βέλγιο, η Γιουγκοσλαβία, η Γαλλία και η Ρουμανία. Όλες τους επιβιβάστηκαν μάλιστα στο ίδιο πλοίο, ξεκινώντας το μακρύ ταξίδι για να γράψουν ιστορία. Συμμετοχή στη διοργάνωση δήλωσαν επίσης και η Αργεντινή, η Βραζιλία, το Περού, η Βολιβία, το Μεξικό, η Παραγουάη, η Χιλή, οι ΗΠΑ και μαζί φυσικά με τη διοργανώτρια Ουρουγουάη συνέθεσαν το παζλ των 13 ομάδων που θα έπαιρναν μέρος στο ιστορικό πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο.

    Η εθνική ομάδα της Ουρουγουάης το 1930

Οι 13 αυτές ομάδες χωρίστηκαν σε 4 ομίλους, με τις ισχυρές Αργεντινή, Βραζιλία, Ουρουγουάη και ΗΠΑ να μπαίνουν ως επικεφαλής σε κάθε έναν από αυτούς. Οι ομάδες που θα έπαιρναν την πρώτη θέση στους ομίλους τους, θα ήταν αυτές που θα αγωνίζονταν και στην ημιτελική φάση της διοργάνωσης. Στις 13 Ιουλίου 1930, δόθηκε το εναρκτήριο λάκτισμα στα πρώτα παιχνίδια του θεσμού, που διεξήχθησαν μάλιστα ταυτόχρονα. Το ιστορικό πρώτο γκολ στην ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων σημειώθηκε στο 19^ο λεπτό του παιχνιδιού της πρεμιέρας του 1^ου ομίλου μεταξύ της Γαλλίας και του Μεξικού και σκόρερ ήταν ο Γάλλος επιθετικός Λουσιέν Λοράν. Το συγκεκριμένο παιχνίδι έληξε με 4-1 υπέρ των Γάλλων, οι οποίοι μάλιστα έπαιζαν χωρίς προπονητή αφού ο τεχνικός τους Γκαστόν Μπαρό ήταν καθηγητής μουσικής και δεν εξασφάλισε άδεια από το ωδείο του Παρισιού (!), όμως αυτή που πανηγύρισε την πρόκριση ήταν η Αργεντινή, με την «αλμπισελέστε» του φοβερού Γκιγιέρμο Στάμπιλε (5 γκολ στον όμιλο) να νικάει όλα της τα παιχνίδια με Γαλλία (1-0), Μεξικό (6-3) και Χιλή (3-1). Στο ματς με τη Γαλλία, μάλιστα, συνέβη ένα πρωτοφανές περιστατικό, με τον Βραζιλιάνο διαιτητή Αλμέιδα Ρέγκο να σφυρίζει τη λήξη στο 84^ο λεπτό και αφού μετά από ώρα κατάλαβε τη γκάφα του έτρεχε να φέρει πίσω τους υπόλοιπους παίκτες για να συνεχιστεί ο αγώνας, με κάποιους από τους Αργεντινούς να είναι ήδη για ντους!

Στον 2^ο όμιλο η Βραζιλία έπεσε θύμα έκπληξης όταν στη δική της πρεμιέρα ηττήθηκε με 2-1 από τους Γιουγκοσλάβους, μια νίκη η οποία ουσιαστικά ήταν κι αυτή που έστειλε την ευρωπαϊκή ομάδα στα ημιτελικά, μιας και στη συνέχεια και οι δύο διέλυσαν με 4-0 τη Βολιβία. Στο 3^ο όμιλο, η διοργανώτρια Ουρουγουάη, η οποία τότε ήταν μία ποδοσφαιρική υπερδύναμη έχοντας ήδη κατακτήσει έξι Κόπα Αμέρικα και δύο χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, νίκησε με 1-0 το Περού στον πρώτο της αγώνα και η πρόκριση θα παιζόταν στο τελευταίο ματς με τη Ρουμανία, που επίσης είχε επιβληθεί των Περουβιανών με 3-1, σε ένα παιχνίδι που το παρακολούθησαν μόλις 300 θεατές! Στον αποφασιστικό αγώνα οι οικοδεσπότες επικράτησαν με 4-0 των Ρουμάνων και πανηγύρισαν την πρόκριση στα ημιτελικά, ενώ το εισιτήριο για την επόμενη φάση «τσέκαραν» και οι ΗΠΑ, που νίκησαν με 3-0 Βέλγιο και Παραγουάη στον όμιλό τους.

Αργεντινή και Ουρουγουάη έκαναν μια πραγματική επίδειξη δύναμης στα ημιτελικά. Η «αλμπισελέστε» συνάντησε αντίσταση μόνο για ένα ημίχρονο από τους Αμερικανούς, αφού μετά το 1-0 του πρώτου μέρους σκόραρε άλλα πέντε τέρματα για το τελικό 6-1 και προκρίθηκε πανηγυρικά στον τελικό. Το ίδιο πανηγυρικά προκρίθηκαν και οι Ουρουγουανοί, οι οποίοι πάντως τα χρειάστηκαν στην αρχή κόντρα στους Γιουγκοσλάβους που προηγήθηκαν στο 4^ο λεπτό. Στη συνέχεια όμως ήρθε… καταιγίδα τερμάτων και με πρωταγωνιστή τον Σέα που πέτυχε τρία γκολ, η «σελέστε» νίκησε κι αυτή με 6-1 την αντίπαλό της και θα είχε την ευκαιρία μπροστά στο κοινό της να γίνει η πρώτη ομάδα στην ιστορία που κατακτά το Παγκόσμιο Κύπελλο.

Στον τελικό τέθηκαν αντιμέτωπα δύο πολύ μεγάλα μεγέθη του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, με την Ουρουγουάη και την Αργεντινή να έχουν κοντραριστεί μάλιστα και στον τελικό του ποδοσφαιρικού τουρνουά των Ολυμπιακών Αγώνων του Άμστερνταμ δύο χρόνια πριν. Στις 30 Ιουλίου 1930, το επιβλητικό «Σεντενάριο» του Μοντεβιδέο ήταν έτοιμο να φιλοξενήσει τον μεγάλο τελικό, ο οποίος είχε οριστεί να ξεκινήσει στις 2 μ.μ. τοπική ώρα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως πριν το παιχνίδι, οι δύο φιναλίστ διαφωνούσαν για τη μπάλα που θα χρησιμοποιηθεί στον αγώνα, αφού κάθε μία ήθελε να παίξει με τη δική της! Η FIFA τελικά προχώρησε σε μια.. Σολομώντεια λύση, αφού όρισε το πρώτο ημίχρονο να παιχτεί με τη μπάλα της Αργεντινής και το δεύτερο με αυτή της Ουρουγουάης.

    Ο Έκτορ Κάστρο σκοράρει το τέταρτο γκολ της Ουρουγουάης στον τελικό

Η μεγάλη ώρα για τον πρώτο τελικό στην ιστορία των Μουντιάλ είχε φτάσει και ο Βέλγος διαιτητής Τζον Λάνγκενους σφύριξε τη σέντρα. Η Ουρουγουάη ήταν αυτή που άνοιξε το σκορ με τον Πάμπλο Ντοράντο στο 12^ο λεπτό, με τον άσο της «σελέστε» να γίνεται ο πρώτος παίκτης στην ιστορία που σκοράρει σε τελικό Παγκοσμίου Κυπέλλου. Οι Αργεντίνοι κατάφεραν όμως να γυρίσουν την κατάσταση υπέρ τους πετυχαίνοντας γκολ με τον Πεουσέλε στο 20’ και με τον Στάμπιλε στο 37’, με τον τελευταίο να σκοράρει το 8^ο τέρμα του και να αναδεικνύεται πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης. Το ημίχρονο βρήκε την Αργεντινή μπροστά στο σκορ, όμως στην επανάληψη η οικοδέσποινα έκανε την αντεπίθεσή της. Ο Σέα ισοφάρισε στο 57’, ενώ ο Ιριάρτε με ένα καταπληκτικό σουτ από τα 25 μέτρα έκανε το 3-2. Το κερασάκι στην τούρτα έβαλε ο Κάστρο στο 87^ο λεπτό, ο οποίος μάλιστα ήταν μονόχειρας (!),και με το τελικό 4-2 η Ουρουγουάη ήταν η πρώτη παγκόσμια πρωταθλήτρια και ο Χοσέ Νασάζι ο πρώτος παίκτης που σηκώνει ως αρχηγός το βαρύτιμο τρόπαιο. Ο θρίαμβος αυτός μάλιστα είχε τόση μεγάλη σημασία για τους Ουρουγουανούς, που η 31^η Ιουλίου ανακηρύχθηκε αργία και τα πανηγύρια στο Μοντεβιδέο κράτησαν τέσσερις ολόκληρες μέρες.

Οι συνθέσεις του τελικού

Ουρουγουάη: Μπαγεστέρο, Μασκερόνι, Νασάζι (α), Γκεστίδο, Αντράντε, Φερναντες, Σκαρόνε, Κάστρο, Ντοράδο, Σέα, Ιριάρτε Προπονητής: Αλμπέρτο Σουπίτσι

Αργεντινή: Μποτάσο, Ντέλα, Τόρε, Πατερνόστερ, Χ. Εβαρίστο, Μόντι, Σουάρες, Πεουσέλε, Βαράγιο, Στάμπιλε, Φερέιρα (α), Μ. Εβαρίστο Προπονητές: Φρανσίσκο Ολασάρ-Χουάν Χοσέ Τραμουτόλα

Διαιτητής: Τζον Λάνγκενους (Βέλγιο)

Ημερομηνία: 30 Ιουλίου 1930

Γήπεδο: «Σεντενάριο», Μοντεβιδέο

Το πρόσωπο: Γκιγιέρμο Στάμπιλε

Μπορεί τελικά να μην κατάφερε να πανηγυρίσει την κατάκτηση του τροπαίου, όμως ο άσος της Αργεντινής, μαζί με τον ηγέτη της Ουρουγουάης Έκτορ Σκαρόνε, ήταν από τα πιο πολυσυζητημένα πρόσωπα του πρώτου τουρνουά. Αν και στην αρχή δεν ήταν στα βασικά πλάνα της ομάδας, αφού δεν έπαιξε στον πρώτο αγώνα με τη Γαλλία, πήρε τη θέση του βασικού επιθετικού Ρομπέρτο Τσέρο στο δεύτερο παιχνίδι με το Μεξικό, αφού εκείνος δε μπορούσε να αγωνιστεί λόγω κρίσης άγχους. Έτσι ο Στάμπιλε, σε ηλικία τότε 25 ετών, πραγματοποίησε το ντεμπούτο του με την εθνική ομάδα, σκόραρε τρία γκολ και δεν ξαναβγήκε από την ενδεκάδα. Δύο ακόμη τέρματα στο ματς με τη Χιλή στους ομίλους, άλλα δύο στον ημιτελικό με τις ΗΠΑ και ένα ακόμη στον τελικό, τον ανακήρυξαν πρώτο σκόρερ της διοργάνωσης με 8 γκολ. Η εξαιρετική του παρουσία στο πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο του άνοιξε τις πόρτες για μια καριέρα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, αφού στη συνέχεια φόρεσε τις φανέλες των Τζένοα, Νάπολι και Ερυθρού Αστέρα Παρισίων.

Η στιγμή

Η στιγμή που ο Λουσιέν Λοράν πέτυχε το πρώτο γκολ στην ιστορία των Μουντιάλ, στο 19^ο λεπτό του αγώνα της Γαλλίας με το Μεξικό, ήταν πράγματι ιστορική. Ο επιθετικός των Γάλλων, που είχε και το παρατσούκλι «Πτι Λουλού» προφανώς επειδή ήταν βραχύσωμος, πήρε την πάσα από τον Λιμπερατί και με ένα φοβερό βολέ λίγο έξω από την περιοχή νίκησε τον Μεξικανό γκολκίπερ Μπονφίλιο. Πάρα πολλά χρόνια μετά από εκείνο το παιχνίδι, το 1998, θα θυμηθεί σε δηλώσεις του: «Παίζαμε με το Μεξικό και χιόνιζε γιατί στο νότιο ημισφαίριο ήταν χειμώνας. Ένας από τους συμπαίκτες μου έκανε σέντρα και ακολούθησα την πορεία της μπάλας με προσοχή και χτύπησα ένα βολέ με το δεξί πόδι. Κανείς δεν αντιλήφθηκε ότι εκείνη τη στιγμή γραφόταν ιστορία».

Πηγές: "Η Ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου", εκδ. "Σύγχρονοι Ορίζοντες", 2010

             "Ειδική Έκδοση του Goal News για το Μουντιάλ", 2014

             "Στιγμές Μουντιάλ", Χρήστος Σωτηρακόπουλος, εκδ. "Τόπος", 2014