Η κατάρα του Μπέλα Γκούτμαν

Απόψε το βράδυ ο ΠΑΟΚ αντιμετωπίζει τη Μπενφίκα στο επιβλητικό «Ντα Λουζ» της Λισσαβώνας για τα πλέι οφ του Champions League, θέλοντας να κάνει το πρώτο βήμα για την εξασφάλιση της παρουσίας του στους ομίλους της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης για πρώτη φορά στην ιστορία του. Η κόντρα των «ασπρόμαυρων» με μια από τις μεγαλύτερες και πιο ιστορικές ευρωπαϊκές ομάδες είναι μια καλή ευκαιρία να αναφερθούμε στη σπουδαία Μπενφίκα των αρχών της δεκαετίας του ’60 αλλά και σε έναν πολύ ιδιαίτερο προπονητή ο οποίος την είχε οδηγήσει τότε σε μεγάλες επιτυχίες. Ο λόγος για τον Μπέλα Γκούτμαν, η κατάρα του οποίου λέγεται πως στοιχειώνει ακόμα τους «αετούς» της Λισσαβώνας.

Ο Μπέλα Γκούτμαν γεννήθηκε στα τέλη του 19^ου αιώνα (1899) στη Βουδαπέστη. Εξαιτίας της εβραϊκής του καταγωγής, αιχμαλωτίστηκε από τους Ναζί στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ενώ κατάφερε να επιβιώσει του Ολοκαυτώματος. Πριν από τον πόλεμο, είχε προλάβει να πραγματοποιήσει μια μέτρια καριέρα σαν ποδοσφαιριστής, ενώ γρήγορα κατάλαβε πως αυτό για το οποίο ήταν φτιαγμένος ήταν η προπονητική. Το 1939 άλλωστε, είχε καταφέρει να οδηγήσει την Ούιπεστ στην κατάκτηση του ουγγρικού πρωταθλήματος, ενώ το ίδιο επίτευγμα επανέλαβε το 1947.

Ο Γκούτμαν ήταν ένας «νομάς» του ποδοσφαίρου. Τόσο ως παίκτης αλλά πολύ περισσότερο ως προπονητής, δεν είχε καταφέρει να παραμείνει σε κάποια ομάδα για πολλά χρόνια και αναζητούσε συνεχώς νέες προκλήσεις. Ως τεχνικός, κάθισε στον πάγκο 21 διαφορετικών ομάδων, φτάνοντας ακόμη και μέχρι τη Βραζιλία για χάρη της Σάο Πάολο, ενώ το 1967 έκανε ένα πέρασμα και από τα δικά μας τα μέρη αναλαμβάνοντας τον Παναθηναϊκό. Εκείνη η τριετία του όμως στη Μπενφίκα (1959-1962) είναι η αιτία που ο κόσμος τον μνημονεύει μέχρι σήμερα.

Το άγαλμα του Μπέλα Γκούτμαν, με τον Ούγγρο να κρατά τα δύο Κύπελλα Πρωταθλητριών που πήρε με τη Μπενφίκα, κοσμεί το γήπεδο "Ντα Λουζ"

Πριν φτάσει στην Πορτογαλία, είχε δώσει τα διαπιστευτήριά του ως προπονητής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθοδηγώντας τη Μίλαν των Νόρτνταλ και Λίντχολμ. Η ομάδα του ήταν στην πρώτη θέση του ιταλικού πρωταθλήματος, όμως διάφορες διαφωνίες του με τη διοίκηση οδήγησαν στην απομάκρυνσή του από την τεχνική ηγεσία, με τον Ούγγρο να απαιτεί έκτοτε να υπάρχει όρος στο συμβόλαιό του με τον εκάστοτε σύλλογο να μην απολύεται όσο η ομάδα του βρίσκεται στην πρώτη θέση. Η αρχή της ιστορίας του με τη Μπενφίκα ουσιαστικά ξεκίνησε με τον ίδιο να αναλαμβάνει μια μεγάλη… αντίπαλο των «αετών», αφού στην Πορτογαλία έφτασε αρχικά για χάρη της Πόρτο. Με τους «δράκους» κατέκτησε το πρωτάθλημα το 1959 και οι άνθρωποι της Μπενφίκα, εντυπωσιασμένοι από τη δουλειά του, του πρότειναν συνεργασία.

Στην πορτογαλική πρωτεύουσα έφτιαξε μια εξαιρετική ομάδα, έχοντας στη διάθεσή του και ορισμένα σπουδαία ταλέντα από τις τότε αποικίες της χώρας, την Αγκόλα και τη Μοζαμβίκη. Ο λόγος για παίκτες όπως Μάριο Κολούνα και ο Ζοσέ Άγουας, ενώ το 1961 θα γινόταν μέλος της ομάδας και ο σπουδαίος Εουσέμπιο, για χάρη του οποίου ο Γκούτμαν ταξίδεψε αυτοπροσώπως στη Μοζαμβίκη για να τον δει να αγωνίζεται, έχοντας ακούσει τα καλύτερα για εκείνον. Δε χρειάστηκε παρά μόνο λίγα λεπτά για να πειστεί πως αυτός ο παίκτης θα άφηνε ιστορία στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Η μεγάλη Μπενφίκα του Γκούτμαν κατέκτησε το πρωτάθλημα το 1960 και το 1961, όμως το πραγματικά σπουδαίο επίτευγμα ήταν οι δύο συνεχόμενες κατακτήσεις του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1961 και το 1962.

Την πρώτη φορά οι «αετοί», χωρίς κανείς να το περιμένει, επικράτησαν με 3-2 της Μπαρτσελόνα του Κότσις και του Τσίμπορ στον τελικό της Βέρνης και έγιναν μόλις η δεύτερη ομάδα που κατακτά το τρόπαιο, βάζοντας τέλος στην πενταετή κυριαρχία της Ρεάλ στα πρώτα χρόνια της διοργάνωσης. Την αμέσως επόμενη χρονιά νίκησαν την ίδια τη «βασίλισσα» με 5-3 σε έναν εξαιρετικό τελικό στο Άμστερνταμ, με τον Εουσέμπιο να κάνει φοβερό ματς και να πετυχαίνει δύο γκολ, διατηρώντας το βαρύτιμο κύπελλο στη Λισσαβώνα. Η Μπενφίκα ήταν αδιαμφισβήτητα η κορυφαία ομάδα της Ευρώπης τότε και ο Μπέλα Γκούτμαν είχε όλο τον κόσμο στα πόδια του.

Ο Γκούτμαν πανηγυρίζει μαζί με τον Εουσέμπιο (αριστερά) και τον Κολούνα (δεξιά) το δεύτερο συνεχόμενο Κύπελλο Πρωταθλητριών για τη Μπενφίκα

Λίγο μετά τα πανηγύρια για την κατάκτηση του δεύτερου σερί Κυπέλλου Πρωταθλητριών όμως, τα πάντα άλλαξαν. Ο Γκούτμαν ζήτησε από τη διοίκηση της ομάδας πριμ για τη νέα μεγάλη επιτυχία, οι διοικούντες τη Μπενφίκα αρνήθηκαν να του το δώσουν και τότε ο Μαγυάρος τεχνικός αποφάσισε να λήξει τη συνεργασία του με τους «αετούς». Προτού φύγει όμως, ο Γκούτμαν, που είχε και τσιγγάνικες ρίζες, θρυλείται πως καταράστηκε την ομάδα, λέγοντας πως «ούτε σε εκατό χρόνια δεν πρόκειται η Μπενφίκα να πανηγυρίσει ξανά ένα ευρωπαϊκό τρόπαιο».

Και μπορεί όλα αυτά να φαίνονται σε πολλούς ανοησίες, κανείς όμως δε μπορεί να παραβλέψει το γεγονός πως από τότε μέχρι σήμερα η Μπενφίκα έχει φτάσει σε άλλους οκτώ ευρωπαϊκούς τελικούς, χωρίς να καταφέρει να κερδίσει ούτε σε έναν! Συγκεκριμένα, ηττήθηκε σε πέντε τελικούς Κυπέλλου Πρωταθλητριών: το 1963 από τη Μίλαν, το 1965 από την Ίντερ, το 1968 από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, το 1988 από την Αϊντχόβεν και το 1990 από τη Μίλαν. Το… καταραμένο παζλ συμπληρώνουν και τρεις χαμένοι τελικοί Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ/Europa League: το 1983 από την Άντερλεχτ, το 2013 από την Τσέλσι και το 2014 από τη Σεβίλλη. Λέγεται μάλιστα πως πριν από τον τελικό του 1990 που έγινε στη Βιέννη, πόλη στην οποία είναι θαμμένος ο Γκούτμαν, ο ίδιος ο Εουσέμπιο επισκέφθηκε τον τάφο του και προσευχήθηκε να σπάσει η κατάρα!

Και ο ίδιος ο Ούγγρος πάντως δεν κατάφερε κάτι αξιόλογο στην καριέρα του από τότε που αποχώρισε από τους «αετούς», όμως εκείνο το ιστορικό κατόρθωμα των δύο σερί κατακτήσεων της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης αλλά και ο θρύλος της περιβόητης κατάρας έχουν κάνει το όνομά του γνωστό σε όλους ακόμη και μέχρι σήμερα. Κατάρα ή όχι, εκείνα τα τελευταία λόγια του Γκούτμαν πριν αποχαιρετήσει τη Λισσαβώνα αποδεικνύονται προφητικά, αφού έχουν περάσει πια 56 χρόνια κι ακόμη η Μπενφίκα να κερδίσει κάποιο ευρωπαϊκό τρόπαιο, με το «φάντασμα» του Μαγυάρου να συνεχίζει να στοιχειώνει το «Ντα Λουζ».

ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΚΑΚΗΣ

Πηγές: "Ταξίδι στ'αστέρια", Χρήστος Σωτηρακόπουλος, εκδόσεις "ΤΟΠΟΣ", 2016