Όχι απλώς ένας κορυφαίος παίκτης, αλλά και ένα μεγάλο ποδοσφαιρικό μυαλό

Από χθες το απόγευμα ο κόσμος του ποδοσφαίρου έχασε μία από τις εμβληματικότερες και πιο σημαντικές μορφές στην ιστορία του αθλήματος, μιας και ο τεράστιος Γιόχαν Κρόιφ δε βρίσκεται πλέον ανάμεσά μας.

Ο “Ιπτάμενος Ολλανδός”, όπως ήταν το προσωνύμιό του, δεν υπήρξε απλώς ένας από τους κορυφαίους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών, αν όχι ο κορυφαίος στην εποχή του, αλλά αυτό που τον έκανε επίσης ξεχωριστό ήταν οι αντιλήψεις του και οι ριζοσπαστικές του ιδέες γύρω από το ποδόσφαιρο, χάρη στις οποίες κατάφερε να αλλάξει μια για πάντα την ιστορία δύο συγκεκριμένων συλλόγων, του Άγιαξ και της Μπαρτσελόνα, πρώτα ως παίκτης και στη συνέχεια ως προπονητής, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν ο κόσμος το ποδόσφαιρο.

Ο Γιόχαν Κρόιφ ξεκίνησε την σπουδαία καριέρα του από τις ακαδημίες του Άγιαξ, στις οποίες και πήγε σε ηλικία δέκα ετών το 1957 και επτά χρόνια αργότερα πραγματοποίησε την πρώτη του συμμετοχή με την πρώτη ομάδα του “Αίαντα”. Η παρουσία του στην πρώτη ομάδα συνέπεσε περίπου με την άφιξη του ανθρώπου που έμελλε να παίξει καταλυτικό ρόλο σε αυτό στο οποίο θα εξελισσόταν ο Κρόιφ τα επόμενα χρόνια και να αλλάξει μια και καλή την έννοια του ποδοσφαίρου που ήξερε μέχρι τότε ο κόσμος, του Ρίνους Μίχελς. Ο Ολλανδός προπονητής θεωρείται ο πατέρας του “Total Football”, του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου δηλαδή, την τέχνη του οποίου και εμφύσησε στους ποδοσφαιριστές του Άγιαξ εκείνα τα χρόνια, με τον Κρόιφ να αποτελεί και τον μεγαλύτερο πρεσβευτή του.

Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ο “Αίαντας” έμελλε να εξελιχθεί στην κορυφαία ποδοσφαιρική μηχανή υπό τις οδηγίες του Μίχελς, και ο Γιόχαν Κρόιφ ήταν ο “εγκέφαλός” της, το μυαλό και ο εκπρόσωπος του προπονητή του μέσα στο γήπεδο. Η ομάδα εκείνη έγινε φυσικά αδιαμφισβήτητη κυρίαρχος στο ολλανδικό ποδόσφαιρο, ωστόσο η σημαντικότερη επιτυχία της ήρθε το 1971 με την κατάκτηση του πρώτου της Κυπέλλου Πρωταθλητριών (στο Γουέμπλεϊ κόντρα στον Παναθηναϊκό), ενώ και αφότου έφυγε ο Μίχελς για τη Μπαρτσελόνα, ο Άγιαξ συνέχισε να κυριαρχεί στην Ευρώπη και με ηγέτη τον “Ιπτάμενο Ολλανδό” κατέκτησε άλλες δύο φορές το τρόπαιο, φτάνοντας τις τρεις σερί επιτυχίες.

Το 1973 ο Κρόιφ μεταπήδησε στο δεύτερο κλαμπ που σημάδεψε την καριέρα του, τη Μπαρτσελόνα, ακολουθώντας στην Καταλονία δύο χρόνια μετά τον ποδοσφαιρικό του “πατέρα”. Με τους “μπλαουγκράνα” κέρδισε ένα πρωτάθλημα και ένα Κύπελλο, πολύ λιγότερα από όσα θα κέρδιζε σαν προπονητής τους λίγα χρόνια μετά. Το αμερικανικό ποδόσφαιρο (όταν ακόμη δεν είχε την ανάπτυξη που έχει σήμερα), η Λεβάντε, ο Άγιαξ ξανά αλλά και η “μισητή” αντίπαλος, Φέγενορντ, στην οποία και ολοκλήρωσε την τεράστια καριέρα του, ήταν οι επόμενοι σταθμοί στην πορεία του Κρόιφ ως ποδοσφαιριστής.

Η εθνική Ολλανδίας αποτέλεσε φυσικά ένα ξεχωριστό και μεγάλο κεφάλαιο στην καριέρα του Γιόχαν Κρόιφ. Μαζί με πολλούς άλλους σπουδαίους συμπαίκτες του στον Άγιαξ, μετέφεραν την τέχνη του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου και στους “οράνιε” και το 1974, με προπονητή και πάλι τον Μίχελς, η Ολλανδία έφτασε μέχρι τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γερμανίας, όπου όμως ηττήθηκε από τους διοργανωτές. Χωρίς να το ξέρει τότε, αυτή ήταν η πρώτη και η τελευταία ευκαιρία του Κρόιφ να κατακτήσει την κορυφή του κόσμου, αφού τέσσερα χρόνια αργότερα, ο σούπερ σταρ της Ολλανδίας δε θα δώσει το παρών στο Μουντιάλ του 1978 στην Αργεντινή για διάφορους λόγους που είχαν να κάνουν και με το καθεστώς της δικτατορίας του Βιντέλα που υπήρχε εκείνη την εποχή στη χώρα του τανγκό. Στη διοργάνωση εκείνη η Ολλανδία θα φτάσει ξανά στον τελικό αλλά θα ηττηθεί και πάλι από τους διοργανωτές, όμως κανείς δεν ξέρει ποιά θα ήταν η κατάληξη αν ο σπουδαίος Κρόιφ αγωνιζόταν σε εκείνο το τουρνουά.

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο Κρόιφ άφησε το δικό του σημάδι στον χώρο του ποδοσφαίρου και σαν προπονητής. Οι καινοτόμες ιδέες του και οι γνώσεις του γύρω από το ποδόσφαιρο τον ανέδειξαν σε μία πολύ σημαντική προσωπικότητα και από την άκρη του πάγκου, αφού κέρδισε με τον Άγιαξ, ομάδα στην οποία ξεκίνησε και την προπονητική του καριέρα το 1985, δύο Κύπελλα Ολλανδίας και ένα Κύπελλο Κυπελλούχων. Τις μεγάλες του επιτυχίες ως προπονητής όμως έμελλε να τις σημειώσει με την άλλη ομάδα της καρδιάς του, τη Μπαρτσελόνα, αφού αποτέλεσε τον δημιουργό της περίφημης “Dream Team”, όπως αποκαλούνταν οι Καταλανοί στα τέλη της δεκαετίας του '80 έως τα μέσα αυτής του '90, οδηγώντας τους “μπλαουγκράνα” στην κατάκτηση δέκα τίτλων, με σημαντικότερο όλων το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών στην ιστορία τους, το 1992 κόντρα στη Σαμπντόρια.

Η παρακαταθήκη που άφησε όμως στην Καταλονία είναι πολύ μεγαλύτερη, αφού αυτός είναι ο άνθρωπος που λειτούργησε και ανέπτυξε την ακαδημία της “Μπάρτσα”, την περίφημη “Masia”, από την οποία ξεπήδησαν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ποδοσφαιριστές στον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Ακόμη, ο Κρόιφ ήταν αυτός που “μύησε” τη Μπαρτσελόνα στο ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο, την τέχνη του οποίου εκπροσώπησε επάξια η ομάδα που με προπονητή έναν “μαθητή” του Ολλανδού, τον Πεπ Γκουαρντιόλα, κατέκτησε τα πάντα και χαρακτηρίστηκε μία από τις μεγαλύτερες που πέρασαν από την ιστορία του ποδοσφαίρου.

Εκτός από άνθρωπος του ποδοσφαίρου όμως, ο Γιόχαν Κρόιφ ήταν και σαν χαρακτήρας ξεχωριστός, ασυμβίβαστος. Ένα φιλελεύθερο μυαλό, ειδικά για την εποχή στην οποία μεσουρανούσε. Η άρνησή του άλλωστε να αγωνιστεί στην Αργεντινή της δικατορίας του Βιντέλα με την εθνική του ομάδα φανερώνει πολλά, όπως και η απόφασή του να δώσει στον γιο του το όνομα Ζόρντι, ένα όνομα κατ' εξοχήν καταλανικό, την εποχή που η δικτατορία του Φράνκο στην Ισπανία απαγόρευε να βαφτίζει κάποιος τα παιδιά του με ονόματα που δεν ήταν καστιγιάνικα. Την ημέρα της βάφτισης, μάλιστα, υπήρχε πλήθος αστυνομικών έξω από την εκκλησία με την εντολή να συλλάβουν τον Κρόιφ και τη γυναίκα του αν επέμεναν στην απόφασή τους, με τον Ολλανδό να τους αγνοεί και να προχωράει στο μυστήριο κανονικά, την ώρα που η αστυνομία, βλέποντας και το αγριεμένο πλήθος των Καταλανών, άρχισε να αποχωρεί. Αυτός ήταν ο Κρόιφ και αυτή ήταν η επιρροή που ασκούσε και σε άλλα επίπεδα εκτός από αυτό του αθλητισμού.

Για πολλούς, ο Κρόιφ υπήρξε ο κορυφαίος Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών. Μαζί και με άλλους σπουδαίους της εποχής του, όπως ο Μπεστ, ο Μπεκενμπάουερ ή ο Γκερντ Μίλερ, υπήρξε κατά κάποιο τρόπο η απάντηση της Ευρώπης στους “γίγαντες” που έβγαλε η Λατινική Αμερική στα πρόσωπα των Πελέ και Μαραντόνα και, όπως ακριβώς και εκείνοι, σημάδεψε μία εποχή. Μόνο τυχαίο άλλωστε δεν είναι το γεγονός πως έγινε ο πρώτος ποδοσφαιριστής που κατακτά τρεις συνεχόμενες χρονιές τη “Χρυσή Μπάλα” (1971, 1973, 1974), προτού το καταφέρουν στη συνέχεια και οι Πλατινί, Φαν Μπάστεν, Μέσι και Κριστιάνο Ρονάλντο. Η απώλειά του είναι σαφώς ένα μεγάλο πλήγμα για τους λάτρεις του ποδοσφαίρου, αφού εκτός από εξαιρετικός ποδοσφαιριστής, ο Γιόχαν Κρόιφ υπήρξε και ένα μεγάλο ποδοσφαιρικό μυαλό, που συνέβαλε τα μέγιστα στο να αλλάξει ο κόσμος τον τρόπο που έβλεπε το άθλημα, γι' αυτό και η κληρονομιά που αφήνει πίσω του είναι τεράστια.

    ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΚΑΚΗΣ